Zarządca sukcesyjny w warunkach dystrybucji ubezpieczeń

Do 2018 roku dużym problemem, utrudnieniem w prowadzeniu jednoosobowej działalności gospodarczej, był brak prawnych możliwości sukcesji, czyli tymczasowego kierowania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy. Praktycznie, po śmierci właściciela, Firma taka przestawała istnieć i zaczynały się liczne problemy: prawne, formalne, podatkowe, ubezpieczeniowe, pracownicze, zawartych cywilno-prawnych umów itd. Ten stan zmienił się po uchwaleniu zasad przekazywania firmy jednoosobowej następcom po śmierci właściciela firmy.

Sukcesja firmy po śmierci przedsiębiorcy

Wprowadziła to uchwalona dnia 5 lipca 2018 r. ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (tekst jednolity: Dz. U. 2021 r. poz. 170). Jej cel został jasno określony przez ustawodawcę w artykule 1: “Ustawa reguluje zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy, który we własnym imieniu wykonywał działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, zwanej dalej „CEIDG” oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa”. To bardzo ważne, bo ustawa zapewnia następcom prawnym normalne funkcjonowanie przedsiębiorstwa, oraz daje czas na podjęcie decyzji, czy chcą kontynuować działalność na własny rachunek, sprzedać firmę, zamknąć lub w inny sposób zlikwidować, ale powtórzę to jeszcze raz, że zasady sukcesji dotyczą tylko firm zarejestrowanych w CEIDG.

To także ważny aspekt społeczny, bo w Polsce mamy w CEIDG zarejestrowanych ponad 3 miliony przedsiębiorców, z tego około 1 200 000 tysięcy to firmy rodzinne, prowadzone jednoosobowo. Z tego kilkaset tysięcy przedsiębiorców znajduje się w “wieku emerytalnym” i przekażą je następnemu pokoleniu lub po śmierci właściciela mogą skorzystać z dobrodziejstwa zasad sukcesji. Trzeba mieć także na uwadze występujące nieszczęśliwe wypadki oraz choroby i zgony naturalne. Trzeba także podkreślić, że dzisiejsze firmy to nie małe “rzemieślnicze” zakłady – jak np. 15 – 20 lat temu – ale często duże, prężnie działające, o dużej wartości zakłady przemysłowe.

Zarządca sukcesyjny: dlaczego warto go ustanowić?

W 2020 roku przeprowadziliśmy szeroką akcję informacyjną na ten temat, wyjaśniając szczegółowo problem, korzyści wynikające dla OFWCA prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą oraz zachęcaliśmy do ustanawiania Zarządcy sukcesyjnego. Dziś, po kilku latach od tego czasu, spróbowałem zweryfikować, jak to się sprawdziło. W ostatnich kilku miesiącach, podczas rozmów z OFWCA, pytałem o to zagadnienie. I w przybliżeniu mogę stwierdzić, że tylko około 25, może 30% z nich ustanowiło Zarządcę sukcesyjnego. Jako powód niezrobienia tego najczęściej podawano: “miałem to zrobić, ale z czasem zapomniałem, “nie zainteresowałem się tym, bo moja firma jest mała….”, “osoba otrzymująca sukcesję musi robić uprawnienia, a ją to nie interesuje” itd., itp. Te odpowiedzi i rozmowy upewniły mnie, że nadal występuje wielkie nieporozumienie w tym względzie. Sytuacja prawna firmy po śmierci właściciela nie zależy od jej wielkości, czy branży, w jakiej działa. Po prostu jest taka sama, wymaga takich samych narzędzi do jej utrzymania i funkcjonowania w pewnym okresie po śmierci właściciela firmy.

Stąd postanowiłem, w skrócie przypomnieć tę instytucję prawną w polskim obrocie prawnym zabezpieczającym biznes. Co nam daje ustanowienie zarządcy sukcesyjnego za życia i obowiązkowe zgłoszenie do CEIDG?

Tylko w przypadku prawnego ustanowienia za życia Zarządcy sukcesyjnego:
- Przedsiębiorstwo po śmierci właściciela zachowuje pełną płynność działania we wszystkich zakresach, pod tą samą firmą (nazwą z dodaniem “W Zarządzie Sukcesyjnym” lub ” w spadku”), z tym samym numerem NIP , REGON i kontami bankowymi.
Zarządca sukcesyjny bezpośrednio po śmierci przedsiębiorcy (właściciela) może zająć się prowadzeniem spraw firmy – bez konieczności załatwiania spraw u notariusza, co wymaga czasu. Wiele spraw musi być załatwianych na bieżąco, bez jakiejkolwiek zwłoki. Każde opóźnienie może przynosić ogromne starty.
Umowy z pracownikami oraz umowy cywilno-prawne pozostaną w mocy. To stabilizuje kadrę firmy.
Zachowana jest ciągłość wykonywania kontraktów, realizacja rozpoczętych negocjacji, inwestycji i wszystkich umów.
Zarządca może szybko uzyskać potwierdzenie możliwości wykonywania otrzymanych wcześniej koncesji, uprawnień, zezwoleń, co daje możliwość kontynuacji działalności.

Jak powołać Zarządcę sukcesyjnego?

Powołanie Zarządcy sukcesyjnego za życia przedsiębiorcy jest bardzo proste. Zarządcą może być każda osoba fizyczna, która ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz nie posiada zakazu prowadzenia działalności gospodarczej lub zabezpieczenia karnego w postaci zakazu w zakresie zarządu majątkiem. Nie może nim być osoba prawna, np. spółka kapitałowa (sp. z o.o.). Do pełnienia funkcji Zarządcy można powołać tylko jedną osobę. Przepisy dopuszczają jednak powołanie tzw. Zarządcy rezerwowego, który obejmie tą funkcję, jeśli wyznaczony “pierwszy” Zarządca nie będzie mógł jej pełnić, bo np. zmarł, zrezygnował z pełnienia tej funkcji, został odwołany przez przedsiębiorcę lub stracił uprawnienia do jej pełnienia (sądowy zakaz prowadzenia działalności gospodarczej, utrata lub ograniczenie zdolności do czynności prawnych). Takie rezerwowe powołanie zabezpiecza stabilność działania firmy. Zarządcą może być ktoś z rodziny, osoba zewnętrzna, np. prawnik lub – często spotykane w większych firmach – pełnomocnik. Od ustanowionego Zarządcy nie wymaga się żadnych szczególnych uprawnień i wykształcenia. Musi tylko spełniać wymienione wcześniej wymagania.

Do powołania Zarządcy sukcesyjnego potrzebne jest: zgłoszenie (wpis) Zarządcy oraz Zarządcy rezerwowego do CEIDG, pisemne oświadczenie o powołaniu Zarządcy sukcesyjnego oraz pisemna zgoda Zarządcy na pełnienie tej funkcji. Zgłoszenia do CEDIG można dokonać pisemnie lub w formie elektronicznej. Pisemnie, w wersji papierowej, wniosek składamy w Urzędzie Miasta/Gminy. Możemy wysłać go także pocztą, ale musi być osobiście podpisany przez wnioskodawcę i podpis musi być potwierdzony przez notariusza. Elektronicznie, online – zgłaszamy na “biznes.gov.pl” zmieniając swoje dane we wpisie CEDIG. Do tak zgłoszonego wniosku nie trzeba dołączać oświadczenia o powołaniu Zarządcy oraz o zgodzie na pełnienie tej funkcji. Wystarczy, że we wniosku zostanie złożone oświadczenie (pod rygorem odpowiedzialności karnej), że stosowna zgoda została udzielona. Na stronie CEDIG są zamieszczone druki do wszystkich czynności związanych z zarządem sukcesyjnym (o powołanie, o zmiany, o powołanie prokurenta itd.).

Czynności w przypadku braku powołania Zarządcy sukcesyjnego

Często zdarza się, że Zarządcy sukcesyjnego nie powołano, a nagła śmierć właściciela zaskoczyła. Warunki wymagają, aby jednak firma dalej działała. W takich przypadkach można powołać, wyłącznie w drodze aktu notarialnego, Zarządcę w okresie do dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy. Wniosek o ustanowienie takiego Zarządcy mogą zgłosić tylko określone w prawie osoby (strony): małżonek przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w spadku przedsiębiorstwa, ustawowy i testamentowy spadkobierca, który przyjął spadek oraz zapisobiorca windykacyjny, jeśli przyjął zapis. Należy także pamiętać o wymaganym zakresie procentowym udziału w spadku osób składających wniosek o taki zarząd. Wszystkie czynności powołania załatwia notariusz: sporządza akt ustanowienia Zarządcy, zgłasza do CEDIG, rejestruje akt notarialny w Rejestrze Zarządców Sukcesyjnych itd. Wszystko to wymaga jednak czasu. W tym czasie niektóre czynności nie będą mogły być wykonywane, a ich uznanie zależy od woli drugiej strony.

Generalnie, jeżeli przedsiębiorca nie wyznaczył Zarządcy sukcesyjnego, to osoby uprawnione do dokonywania czynności zarządu majątkiem, wymienione wyżej (małżonek, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie, spadkobiercy ustawowi i testamentowi, zapisobiercy windykacyjni) mogą – w ciągu 2 miesięcy lub czasu notarialnego powołania Zarządcy – dokonywać czynności niezbędnych dla przetrwania firmy, podejmować działania w celu ochrony przedsiębiorstwa przed pogorszeniem jego stanu. Te czynności zwane “czynnościami zachowawczymi” mogą trwać do dwóch miesięcy. Przepisy określają szczegółowo, jakie czynności mogą być podejmowane i przez kogo. Obowiązkowo należy poinformować naczelnika urzędu skarbowego, ze względu na miejsce prowadzenia działalności, o podejmowanych czynnościach zachowawczych i osobach je przeprowadzających. Po tym czasie (2 miesięcy) firma: albo będzie kontynuowała swoją działalność zgodnie z przepisami obowiązującego prawa, albo zostanie zlikwidowana.

Wnioski o wpis Zarządcy sukcesyjnego do CEIDG

Złożenie wniosku o wpis Zarządcy sukcesyjnego do CEIDG jest bezpłatne. CEIDG przekazuje informacje o danych Zarządcy do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. I bardzo ważne: Zarządca sukcesyjny powołany przez przedsiębiorcę i wpisany do CEIDG rozpoczyna pełnienie swej funkcji automatycznie z chwilą śmierci przedsiębiorcy, bez potrzeby dokonywania zgłoszeń itd. Zarządca sukcesyjny wykonuje zarząd firmą i jest odpowiedzialny za prowadzenie przedsiębiorstwa do czasu uregulowania formalności spadkowych. W szczególności odpowiada on za umowy z pracownikami, kontakty z kontrahentami, sprawy podatkowe, czy związane z ZUS-em. Zarząd sukcesyjny wygasa w terminie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy. Z ważnych powodów sąd może przedłużyć ten okres, na czas nie dłuższy niż do 5 lat, na wniosek spadkobierców. Prawo przewiduje wcześniejsze wygaśnięcie Zarządu sukcesyjnego w kilku przypadkach: np. nieprzyjęcia spadku po zmarłym do dwóch miesięcy od dnia śmierci, ogłoszenia upadłości przedsiębiorstwa, wcześniejszego działu spadku obejmującego także przedsiębiorstwo i w kilku innych.

Prawo daje także możliwość zastosowania “Zarządcy sukcesyjnego” w spółkach cywilnych, co jest mało znane i stosowane w praktyce. Zgodnie z przepisami prawa cywilnego, po śmierci wspólnika, spółka cywilna nie ulegnie automatycznie rozwiązaniu, jeśli zostaną spełnione co najmniej dwa warunki:

W umowie spółki zostanie zastrzeżone, że spadkobiercy wspólnika wstąpią do spółki na jego miejsce i może zostać ustanowiony zarząd sukcesyjny. W takiej sytuacji Zarządca sukcesyjny będzie wykonywał prawa i obowiązki spadkobierców na zasadach właściwych dla zmarłego wspólnika, z zachowaniem wszystkich praw i obowiązków.
W umowie spółki nie zastrzeżono, że spadkobiercy wspólnika wejdą do spółki cywilnej na jego miejsce, a został ustanowiony za życia zarząd sukcesyjny. W takim przypadku spadkobiercy wchodzą do spółki na miejsce wspólnika z chwilą jego śmierci, jeżeli pozostali wspólnicy wyrażą na to zgodę. Wtedy Zarządca sukcesyjny prowadzi sprawy spółki oraz reprezentuje ją na zasadach obowiązujących zmarłego wspólnika od dnia wyrażenia zgody przez pozostałych wspólników.

W przypadku spółek dwuosobowych, jeżeli zmarły wspólnik nie powołał Zarządcy, rozwiązanie spółki ulega zawieszeniu do czasu upływu terminu przeznaczonego na notarialne powołanie przez spadkobierców Zarządcy, czyli na 2 miesiące od śmierci wspólnika. Jeżeli w tym czasie zostanie ustanowiony zarząd – spółka może dalej działać.

Zarządca Sukcesyjny: przepisy, obowiązki i odpowiedzialność

Prawidłowo ustanowiony Zarządca sukcesyjny obejmuje zarząd firmą bezpośrednio po śmierci właściciela. Wiążą się z tym pewne obowiązki, w dużej mierze zależne od wielkości samej firmy, którą ma zarządzać. Mała firma może być zarządzana “zdalnie”, ale większa może już wymagać codziennego zajmowania się jej sprawami. Dlatego Zarządca może wykonywać swoje zadania (obowiązki) bezpłatnie lub pobierać wynagrodzenie – na podstawie umowy z osobami, na rzecz których działa. W takim przypadku mają zastosowanie przepisy kodeksu cywilnego o umowie zlecenia, a Zarządca może podlegać obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym w ZUS.

Trzeba też pamiętać częste obawy, że Zarządca nie odpowiada osobistym majątkiem za długi firmy i nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania zaciągnięte na rachunek “właściciela przedsiębiorstwa w spadku, chyba że odrębne, szczegółowe przepisy stanowią inaczej. Ponosi on jednak odpowiedzialność za szkodę, jaką wyrządzi wskutek nienależytego wykonywania swoich obowiązków, a w niektórych przypadkach może odpowiadać za zobowiązania publiczno-prawne (podatkowe i ZUS).

Zarządca sukcesyjny – jak już wspomniałem – działa na rachunek właścicieli przedsiębiorstwa w spadku. To oni solidarnie odpowiadają za zobowiązania związane z prowadzeniem tego przedsiębiorstwa. Mają też prawo do udziału w zyskach i uczestniczą w stratach wynikających z prowadzenia przedsiębiorstwa. Zysk spadkobiercom wypłacany jest przez Zarządcę sukcesyjnego, proporcjonalnie do udziałów w spadku, po zamknięciu roku obrachunkowego i zatwierdzeniu bilansu. Dlatego Zarządca, niezwłocznie po objęciu stanowiska, ma obowiązek sporządzić i złożyć przed notariuszem spis ” inwentarza przedsiębiorstwa w spadku”. Spis taki obejmuje wszystkie składniki przedsiębiorstwa w spadku oraz długi (zobowiązania), według stanu i cen w dniu śmierci przedsiębiorcy. Szczegóły są uregulowane w innych przepisach, np. o rachunkowości. Taki spis otrzymują – jako swoisty stan otwarcia zarządu – wszyscy spadkobiercy. Natomiast po wygaśnięciu zarządu sukcesyjnego, ” właściciele przedsiębiorstwa w spadku (spadkobiercy)” mogą żądać od Zarządcy sprawozdania z prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. A właściwie dla celów dowodowych, takie rozliczenie powinno być zawsze sporządzane.

Wspomnieć należy jeszcze o kilku bardziej szczegółowych, korzystnych rozwiązaniach wynikających z ustanowienia Zarządcy sukcesyjnego po śmierci właściciela:

Wszystkie zawarte umowy handlowe (kontrakty) podpisane przez zmarłego przedsiębiorcę nie wygasają z powodu jego śmierci, a Zarządca sukcesyjny może je wykonywać. Natomiast w przypadku, jeśli Zarządca nie został ustanowiony za życia przedsiębiorcy, to w okresie od śmierci przedsiębiorcy do dnia ustanowienia notarialnego zarządu sukcesyjnego, każda ze stron umowy może powstrzymać się od spełnienia świadczenia, a wszelkie terminy spełnienia świadczenia, wykonania innych obowiązków lub uprawnień wynikających z takiej umowy nie rozpoczynają się lub ulegają zawieszeniu. W okresie tym nie są również naliczane odsetki i kary umowne.
Po ustanowieniu Zarządcy (wpisie do CEIDG) śmierć właściciela przedsiębiorstwa nie wpłynie na sytuację pracowników. Wszystkie obowiązki pracodawcy w firmie płynnie przejmie zarządca sukcesyjny. Zawarte wcześniej umowy o pracę z pracownikami wygasają tylko w przypadku: wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, jeśli nie nastąpiło wcześniej przejęcie danego pracownika przez nowego pracodawcę, zgodnie z art. 231 Kodeksu pracy lub z upływem okresu na jaki umowa była zawarta, przy umowach na czas określony. Natomiast w przypadku, gdy nie ustanowiono zarządu sukcesyjnego, każda umowa o pracę wygasa z upływem 30 dni od dnia śmierci pracodawcy, chyba że przed upływem tego terminu, na mocy pisemnego porozumienia stron, ustalono, że stosunek pracy będzie kontynuowany na dotychczasowych zasadach. Przepisy dopuszczają także uzgodnienie wcześniejszego terminu rozwiązania umowy o pracę.
Zarządca sukcesyjny ma także automatyczny dostęp do kont firmowych (rachunków związanych z działalnością gospodarczą) w bankach. Rachunki te nie są przez bank lub kasę SKOK zamykane z chwilą śmierci przedsiębiorcy. W sytuacji, gdy Zarządcę sukcesyjnego powołują dopiero następcy prawni przedsiębiorcy, Zarządca ma dostęp do rachunków związanych z działalnością gospodarczą od chwili prawnego ustanowienia zarządu sukcesyjnego, czyli od momentu zgłoszenia zarządcy do CEIDG przez notariusza. Także numer NIP nie wygasa wraz ze śmiercią przedsiębiorcy, tylko przechodzi na przedsiębiorstwo w spadku, do czasu wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. I ważne, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony i nie dokonano zgłoszenia do naczelnika urzędu skarbowego, podawanie NIP lub firmy przedsiębiorcy nie wywołuje skutków podatkowych dla przedsiębiorstwa w spadku. W przypadku, gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony, przedsiębiorstwo w spadku może, tylko do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania Zarządcy sukcesyjnego, podawać NIP przedsiębiorcy.
Przedsiębiorstwo w zarządzie sukcesyjnym kontynuuje rozliczanie podatków na dotychczasowych zasadach. Dla celów opodatkowania podatkiem dochodowym (PIT) przyjmuje się, że żyjący współmałżonek jest właścicielem całego przedsiębiorstwa, w tym również udziału zmarłego małżonka oraz innych, nabytych w tym okresie składników majątku przedsiębiorstwa. Ma prawo do rozliczania kosztów uzyskania przychodów, stosowania zwolnień i ulg podatkowych, obniżenia dochodu, podstawy opodatkowania lub podatku i podobnych innych uprawnień.
Przedsiębiorstwo w spadku rozlicza PIT za rok podatkowy, w którym zmarł przedsiębiorca, ale wyłącznie za okres od dnia śmierci przedsiębiorcy. Przedsiębiorstwu w spadku nie wolno złożyć rozliczenia rocznego PIT zmarłego przedsiębiorcy za okres od początku roku do dnia śmierci przedsiębiorcy. Bo zobowiązanie podatkowe zmarłego przedsiębiorcy za ten okres, jest określane przez organ podatkowy w decyzji podatkowej, doręczanej spadkobiercom zmarłego przedsiębiorcy. W związku z tym Zarządca sukcesyjny składa do 30 kwietnia roku następnego właściwy formularz, w zależności od formy opodatkowania przyjętej dla tego roku przez zmarłego przedsiębiorcę (PIT-36 dla opodatkowania wg. skali podatkowej, PIT-36L – przy podatku liniowym i PIT-28 przy ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych). Obowiązuje tutaj wiele szczegółowych przepisów, a sprawy należy wyjaśniać i załatwiać w Urzędzie Skarbowym, który był właściwy dla zmarłego przedsiębiorcy.
Jeśli chodzi o inne podatki – VAT i akcyzowy, od spadków – to przedsiębiorca, który ustanowił zarząd sukcesyjny, po śmierci nie zostanie z urzędu wykreślony z rejestru jako podatnik VAT, ponieważ Naczelnik Urzędu Skarbowego otrzyma od CEIDG dane Zarządcy sukcesyjnego. Jak już pisałem na fakturach VAT i innych dokumentach podatkowych należy używać wtedy dotychczasowego oznaczenia przedsiębiorstwa z dodaniem ” w spadku” lub W Zarządzie Sukcesyjnym”. Podobnie jest przy akcyzie, gdzie przedsiębiorstwo w spadku uznaje się za podatnika kontynuującego prowadzenie działalności gospodarczej zmarłego podatnika i jest w związku z tym podatnikiem akcyzy, w okresie od chwili śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego albo do dnia upływu terminu do powołania Zarządcy sukcesyjnego (2 miesiące). Podobnie odpowiada on za pobrane znaki akcyzy. Jeśli nie powołano Zarządcy sukcesyjnego za życia, to obowiązki te przejmuje osoba uprawniona (małżonek, spadkobierca) dokonująca czynności koniecznych do zachowania majątku lub prowadzenia przedsiębiorstwa w spadku. Należy także pamiętać o obowiązku opłacenia podatku od spadku i obowiązuje tutaj wiele szczegółowych uregulowań (zwolnień, terminów zgłoszeń, okresu posiadania przejętego przedsiębiorstwa itd. Nabywcy przedsiębiorstwa w drodze spadku nie muszą prowadzić go osobiście.
Podobne rozwiązania obowiązują po śmierci przedsiębiorcy, który prowadził swoją działalność na podstawie m.in.: zezwolenia, koncesji, czy licencji, wydawanych w formie decyzji administracyjnej przez powołane do tego organy. Taka decyzja także nie wygasa automatycznie. Ale trzeba dotrzymać obowiązkowych terminów obligujących do wystąpienia do uprawnionych organów: o potwierdzenie możliwości wykonywania dalej określonej działalności lub wydanie nowej decyzji. I realizuje ją Zarządca sukcesyjny. Natomiast współwłaściciel przedsiębiorstwa w spadku albo wspólnik spółki cywilnej może złożyć wniosek o przeniesienie na niego decyzji administracyjnej, za zgodą pozostałych właścicieli przedsiębiorstwa. Sytuacja przedsiębiorstwa, w którym nie powołano za życia właściciela Zarządcy sukcesyjnego, jest bardziej skomplikowana i trudna do załatwiania.
W przypadku działalności regulowanej – tutaj wchodzi także dystrybucja ubezpieczeń – wpisy w rejestrach działalności regulowanej nie zostaną automatycznie wykreślone pod warunkiem, że w ciągu miesiąca od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego, Zarządca sukcesyjny złoży: wniosek o zmianę wpisu, i o dopisanie zwrotu „w spadku” lub “W Zarządzie Sukcesyjnym”, wskazując imię i nazwisko zarządcy sukcesyjnego oraz jego numer PESEL i numer identyfikacji podatkowej (NIP), o ile taki numer posiada. Forma złożenia wniosku o zmianę wpisu jest różna i zależy od wielu czynników, branży, szczegółowych przepisów. Przy dystrybucji ubezpieczeń: Agencja… w Zarządzie Sukcesyjnym”, wniosek należy zgłosić do każdego ZU, z którym Agent posiada zawarte umowy o wykonywanie czynności agencyjnych. OFWCA składa jeden taki wniosek do swojego Agenta, a ten dokonuje dalszych czynności związanych ze zmianą wpisu. Do takiego wniosku potrzebne jest także złożenie oświadczenia, że Agent, po śmierci właściciela, w Zarządzie sukcesyjnym, spełnia warunki wymagane do wykonywania działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń. Warunki o charakterze osobistym (uprawnienia) powinien spełnić Zarządca albo osoba zatrudniona w agencji.
Dla dystrybucji ubezpieczeń ważne zmiany wprowadzono w ostatniej nowelizacji “Ustawy o dystrybucji ubezpieczeń (IDD)” w 2023 roku. Ustawa z dnia 16.08.2023 roku (obowiązuje od 29.09. 2023r.) o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku, znowelizowała 32 ustawy. Obok innych ważnych zmian w ustawie IDD, dokonano dwóch zmian związanych z zarządem sukcesyjnym w dystrybucji ubezpieczeń. Wprowadzono zapis, że: Zarządca sukcesyjny, wstępujący w miejsce zmarłego agenta ubezpieczeniowego, może nie spełniać wymagań określonych w art. 19 ust. 1 pkt 3-5 ustawy IDD (wymagania dotyczące: należytego wykonywania czynności agencyjnych, wykształcenia, obowiązku zdawania egzaminu wymaganego do rejestracji w RAU/UKNF) pod warunkiem, że czynności agencyjne będzie wykonywał przy pomocy osób fizycznych (OFWCA), które spełniają wszystkie wymogi określone w artykule 19 tej ustawy. Druga zmiana dotyczy art. 12 ustawy IDD i obejmuje zwolnienie z obowiązku szkolenia zawodowego Zarządcy sukcesyjnego zmarłego Agenta. To ważne uregulowania, gdyż w praktyce, niektóre ZU wymagały od Zarządcy sukcesyjnego spełniania wymogów formalnych i rejestracji w KNF oraz odbywania szkolenia zawodowego.

Podsumowanie

Jak wynika z powyższego, powołanie za życia Zarządcy sukcesyjnego niesie wiele udogodnień w przypadku śmierci właściciela przedsiębiorstwa (Agencji). W okresie bezpośrednio po śmierci, trudnej sytuacji rodzinnej, przedsiębiorstwo dalej legalnie funkcjonuje. Automatycznie wchodzący Zarządca sukcesyjny wypełnia wszystkie swoje obowiązki, zapewnia stabilność firmy, daje czas spadkobiercom na uregulowanie wszystkich problemów związanych ze spadkiem i prawnym objęciem firmy. Jak wiemy z praktyki, nie są to sprawy łatwe, trwające czasem po kilka lat. Nie powołanie Zarządcy sukcesyjnego sprawy te jeszcze bardziej komplikuje i często prowadzi do zamknięcia działalności, bankructwa.